نذر وقت ونحوه آشنایی من با آن

چندی پیش در حال مطالعه سایت ها بودم که با نذر وقت آشنا شدم چون موضوع مناسبی بود آن مطلب را برای شما دوستان کپی کردم .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
حاجتم روا، نذرم ادا!

اصغر اصغری: یکی از راه‌های رسیدن به حاجت‌ها، نیت کردن برای نذر و نذورات است؛ نیتی که معمولا در حالت مشروط صورت می‌گیرد تا اگر حاجت شخص روا شد، نذرش را ادا کند.

حاجتم روا، نذرم ادا !
نذر ازجمله مواردی است که صاحبان همه ادیان الهی می‌توانند برای گرفتن حاجتشان به آن متمسک شوند. البته برخلاف باور عامه، نذر شرعی و واجب تنها در شرایط خاصی تحقق می‌یابد. در این صفحه با احکام و شرایط مربوط به نذر با کمک کارشناس مهمان ما بیشتر آشنا خواهید شد. البته برای دانستن جزئیات بیشتر باید به رساله مراجع تقلید مراجعه کنید.

نذر به چه معناست؟
در تعریف نذر آمده که شخص با صیغه مشخص و کلام معین عملی را که انجام آن رجحان داشته یا ترک عملی را که انجام ندادن آن رجحان داشته باشد بر خودش واجب کند. نکته مهم درباره تحقق نذر و واجب شدنش این است که حتما برای انجام نذر باید صیغه آن خوانده شود. یعنی اگر شخص موضوعی را در ذهنش گذراند و تنها نیت کرد، این نذر واجب نخواهد بود. پس تنها به زبان آوردن صیغه نذر، آن هم به شکل تعیین شده، شخص را مکلف به انجام آن خواهد کرد.

نکته: رجحان داشتن نذر مهم است؛ یعنی آنچه در نذر بیان شده، انجام یا ترک آن باید رجحان داشته باشد؛ مثلا انجام آن واجب باشد یا مستحب یا مباح (از نظر انجام آن) و یا ترک آن حرام باشد یا مکروه (از نظر ترک آن)؛ مانند اینکه نذر کند روزه بگیرد یا زیارت برود یا نذر کند غیبت را ترک کند یا سیگار نکشد. بنابراین درصورتی­‌که نذر، امر رجحان‌داری نباشد، نذر صحیح نیست؛ مانند اینکه نذر کند سیگار بکشد یا غیبت کند.

چطور صیغه نذر بخوانیم؟
خواندن صیغه نذر یکی از اصول اساسی تحقق نذر شرعی است. برای همین شخص می‌تواند به هر زبانی صیغه نذر را جاری کند؛ مثلا به عربی بگوید «لله علی ان کان حاجتی مقضیا کذا» یا ترجمه این جمله را به فارسی اینگونه بگوید که برای خداوند بر عهده من است که اگر حاجتم برآورده شد چنین کنم. نکته مهم آن است که شخص حتما باید لفظ «الله»را در صیغه بیاورد و اگر چنین نکند حکم نذر واجب شرعی بر آن مترتب نخواهد بود.

شرایط کلی نذر چیست؟
برای انجام دادن هر عمل شرعی شرایطی لازم است. این موضوع برای تحقق نذر نیز صادق خواهد بود. نذرکننده باید ۴ شرط داشته باشد.
اول: بالغ باشد. دوم: عاقل باشد. سوم: مختار باشد و از روی اختیار نذر شرعی کند. اگر شخصی را به هر دلیلی مجبور به نذر کنند، حتی اگر صیغه شرعی آن را هم خوانده باشد نذرش صحیح نیست و به گردنش حقی وارد نمی‌شود.چهارم: شرط نذر این است که باید بر امری که انجام دادن آن مقدور باشد صورت بگیرد و نذرکننده از مال خودش (و نه مال دیگران) این کار را انجام بدهد.

می‌توان زمان انجام نذر را تغییر داد؟
اگر نذر مقید به زمان خاص باشد باید حتما در‌‌ همان زمان انجام شود و تغییر زمان آن جایز نیست؛ مثلا اگر شخصی نذر شرعی کند که در ‌ماه مبارک رمضان یک‌بار قرآن را به‌صورت کامل ختم کند، نمی‌تواند این کار را در ماه‌های دیگر انجام بدهد. علاوه بر این، اگر نذر مخصوص یک مکان خاص هم باشد تغییر آن جایز نیست؛ مثلا شخصی نذر کرده که یک گوسفند به فلان مسجد یا هیأت مشخص بدهد، دیگر نمی‌تواند مکان نذر را تغییر بدهد.

به چه‌ نذرهایی آزاد گفته می‌شود؟
معمولا به نذرهایی که بدون صیغه مشخص شرعی خوانده می‌شود نذر آزاد می‌گویند؛ مثلا شخص در ذهن خودش نیت می‌کند که اگر حاجتش روا شد کار معینی را انجام بدهد، اما صیغه آن را به‌طوری که گفته شد نمی‌خواند. در این شرایط، عمل کردن به نذر بر عهده شخص نذرکننده واجب نیست، هر چند انجام دادن آن بهتر است. یکی از محسّنات نذورات آزاد که بدون صیغه شرعی هستند این است که می‌توان آنها را تغییر داد؛ مثلا شخصی بدون خواندن صیغه، نذر کرده که برای امامزاده‌ای لوستر بخرد اما حالا شخص بیماری که واقعا به‌‌ همان پول احتیاج دارد را نیز می‌شناسد. در این شرایط، می‌تواند مبلغ نذر غیرواجب را صرف این امر کند و مشکلی هم به‌وجود نمی‌آید.

چه نذرهایی تغییر نمی‌کنند؟
اگر شخصی نذر شرعی کند، یعنی برای انجام کاری صیغه نذر را بخواند لازم است که حتما به‌‌ همان نذری که کرده مقید باشد و امکان تغییر آن را نخواهد داشت؛ مثلا شخصی نذر کرده که همه‌ساله به یک هیأت عزاداری یک کیسه برنج بدهد، حالا امکان تغییر آن به یک کالای دیگر را ندارد. متصدیان حسینیه‌ها و مساجد هم اگر بدانند که وجه و یا کالایی که به دستشان می‌رسد از راه نذورات واجب است نباید در نوع مصرف آن تغییری ایجاد کنند، مگر آنکه اطمینان حاصل شود وجه و یا کالایی که تحویل داده شده از نوع نذورات آزاد است و اهدا کننده راضی به تغییر باشد.

اجازه شوهر برای نذر کردن واجب است؟
یکی از اصول مهم تحقق نذر واجب آن است که از مال شخصی که در آن اختیار دارد انجام شود. در بحث اموال و دارایی‌های زنانی که ازدواج کرده‌اند، اگر اموال به‌صورت کامل در اختیار زن باشد مانند ارثیه، مهریه، نفقه، هدیه و حقوقی که به‌صورت ماهانه از راه اشتغال به‌دست می‌آورد ۲ نظر مطرح است.

درنظر اول، ازجمله حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، زنان حتی اگر اموال متعلق به‌خودشان باشد باید با اذن شوهرانشان اقدام به نذر کنند و در غیراین حالت، نذرشان به لحاظ شرعی صحیح نیست.

در حالت دوم، مراجع نظر دارند ادای نذر اگر با حقوق شوهر متناقض باشد جایز نیست، وگرنه اشکال ندارد؛ مثلا زن نذر کند که با پول خودش به زیارت عمره یا کربلا برود و در این شرایط، مدتی از همسرش دور خواهد ماند. اگر شوهر راضی به این امر نباشد، انجام این نذر جایز نخواهد بود.‌گاهی هم پیش می‌آید که زنان ابتدا نذر شرعی می‌کنند و بعدا اجازه آن را از همسرانشان می‌گیرند. در چنین شرایطی نذر صحیح است.

نذر‌کننده می‌تواند وکیل بگیرد؟
نذر را باید حتما خودتان انجام دهید اما اگر نذر کرده‌اید که کالا و یا مبلغ پولی را به یک مسجد، هیأت و یا مؤسسه خیریه بدهید می‌توانید انجام آن را به شخصی که مورد وثوق و اعتماد شماست بسپارید و او را وکیل خود در انجام نذر قرار بدهید اما اگر مطلع شدید که وکیل مورد اعتماد شما به هر دلیلی نتوانست نذر را ادا کند، همچنان بر ذمه شما باقی خواهد ماند.

شرایط رفع تکلیف نذر چیست؟
حکم کلی این است که اگر نذر کننده، از انجام نذر (چه نذری که زمان دارد و چه نذری که زمان ندارد) ناتوان شود، نذر منحل می‌شود و چیزی بر عهده نذرکننده نیست؛ مگر در مورد نذر روزه که درصورت ناتوانی، باید در ازای هر روز، یک مد طعام(حدود 750گرم یا 10سیر) به فقیر بدهد.

موضوع نذر یادمان رفت، چه کنیم؟
این مورد هم ممکن است برای برخی‌ها پیش بیاید. گاهی افرادی صیغه نذر واجب شرعی می‌خوانند و بعد‌ها یادشان می‌رود که موضوع نذر دقیقا چه بوده است؛ یعنی اصل نذر را به‌خاطر می‌آورد، اما موضوع و نوع آن را فراموش کرده است. در این شرایط نذرکننده تکلیفی نخواهد داشت.

نذر شرعی را ادا نکردیم چه کنیم؟
اگر شخص به‌صورت عمدی و از روی اختیار به نذر، عهد و یا قسم خود عمل نکند باید کفاره آن را بپردازد. کفاره عهد این است که شخص همانند کفاره روزه، ۶۰ روز روزه بگیرد و یا به ۶۰ نفر فقیر طعام بدهد. کفاره قسم نیز آن است که ۱۰ فقیر را اطعام کند و یا ۳ روز پیاپی روزه بگیرد.

اما درباره کفاره نذر ۲ قول وجود دارد؛ مطابق نظر حضرت امام خمینی(ره) کفاره نذر همانند کفاره عهد است، یعنی شخص باید ۶۰ روز روزه بگیرد و یا به ۶۰ فقیر طعام بدهد. اما مطابق نظر مقام معظم رهبری، کفاره نذر همانند کفاره قسم است و شخص باید یا ۱۰ فقیر را اطعام کند یا آنان را لباس بپوشاند و درصورتی‌­که مقدور نباشد، ۳ روز پیاپی روزه بگیرد.

نکته ۱:اگر نذر مقید به زمان خاصی است:

نوع نذر مقید به زمان وظیفه
نذر، روزه است و عمدا انجام نداده است. واجب است قضای آن را به جا بیاورد و کفاره بدهد.
نذر، نماز است و عمدا انجام نداده است. بنابر احتیاط واجب، قضای آن واجب است، اما کفاره دادن واجب است.
نذر غیر از نماز و روزه بوده و عمدا انجام نداده است. قضا واجب نیست ولی کفاره واجب می شود.

نکته ۲: اگر انجام نذر مقید به زمان خاصی نیست جایز است تأخیر آن تا زمانی­‌که گمان به فرارسیدن مرگش کند؛ در این صورت تأخیر آن جایز نیست. کفاره در این نذر زمانی واجب می‌شود که نذر را در مدت حیاتش انجام ندهد.

یک نکته مهم
اگر شخصی نماز و روزه واجب دارد و همین‌طور نذر نماز و روزه نیز بر عهده دارد ابتدا بهتر است به واجبات خود عمل کند، یعنی ادای نماز و روزه قضا بر ادای نذر ارجحیت دارد اما اگر شخص نذر کرده باشد که مثلا در زمان معین، روزه بگیرد باید ابتدا به نذر خود بپردازد. البته شخص می‌تواند نذر کند که روزه‌های واجبی که نگرفته را در زمان خاصی (مثلا ایام شعبان که فضیلت بیشتری دارد) بگیرد.

دنبال نذر فرهنگی هم باشیم
معمولا بسیاری از اشخاصی که نذر می‌کنند سراغ مواردی همچون پرداخت مبلغ پولی مشخص و یا انجام کار معینی می‌روند؛ مثلا می‌گویند که اگر حاجتم روا شد، فلان مبلغ را در راه خدا صدقه می‌دهم یا این تعداد روز را روزه می‌گیرم، نماز می‌خوانم و یا صلوات می‌فرستم؛ نیت‌هایی که آثار بسیار پربرکتی بر زندگی شخصی خود نذرکننده و دیگران می‌تواند داشته باشد. اما نوع دیگری از نذر‌ها که در سال‌های اخیر بیشتر باب شده و مورد استقبال مردم هم قرار گرفته «نذرهای فرهنگی» است. در این نوع از نذر‌ها، تلاش می‌شود تا نیازهای فرهنگی و معنوی دیگر افراد جامعه توسط نذرکننده برطرف شود؛ یعنی به جای اینکه فقط اموال یک شخص مورد استفاده قرار بگیرد وقت و تخصص او در جهت رفع مشکلات جامعه به‌کار گرفته می‌شود. مثلا می‌توان نذر کرد که یک‌ساعت در مدرسه‌ای محروم تدریس کرد. شهرداری تهران در جهت توسعه و ترویج نذرهای فرهنگی سایتی را به همین منظور راه‌اندازی کرده است. طرح نذر فرهنگی شهرداری تهران با هدف تبلیغ، ترویج و نهادینه کردن فرهنگ نذر میان متخصصان و دانش آموختگان جامعه، ایجاد فرصت جدید برای همه مردم (نذر وقت و مهارت) و برآورده کردن نیازهای فرهنگی جامعه پایه‌ریزی شده است. اشخاص حقیقی و یا حقوقی که علاقه‌مندند به این طرح بزرگ و پرفایده بپیوندند می‌توانند سری به نشانی اینترنتیwww.nazrefarhangi. ir بزنند و اطلاعات لازم را به‌دست آورند. شما خیلی راحت می‌توانید به این سایت بروید و پس از ثبت نام و مشخص کردن نوع توانمندی‌هایتان و کمکی که می‌توانید بکنید به گروه بزرگ خیرین فرهنگی بپیوندید.

نذر شرعی یا نذر آزاد؟
(استفتائات مقام معظم رهبری)

شخصی نذر می‌کند در ۱۰روز، هر روز ۱۰۰ صلوات بفرستد، اگر مراد خاصی از روز در نذرش معین نکرده باشد آیا روز تا ساعت ۱۲ شب است؟ و اگر در یکی از روزها، بعد از ساعت ۱۲ شب یادش بیاید و صلوات‌ها را بفرستد انجام نذرش درست است؟
در فرض عدم‌تعیین، چنانچه در ۲۴ ساعت یک روز انجام دهد کافی است. اگر در نذر صیغه مخصوص را نخوانده است ترک آن عمل نیز مانعی ندارد. ضمن آنکه انجام آن پس از وقت مذکور نیز صحیح خواهد بود.

من نذر کردم که تا رسیدن این‌ماه رمضان، ۳۰ روز روزه بگیرم، ولی تا الان نتوانسته‌ام. حالا تکلیف چیست؟ اگر به نذرم عمل نکنم تکلیف چیست؟
اگر موقع نذر کردن، صیغه نذر را خوانده‌اید و قدرت گرفتن ۳۰ روز روزه را داشته‌اید باید به نذرتان عمل کنید و اگر عمل نکنید باید کفاره مخالفت با نذر را بپردازید. اگر پس از نذر شرعی، به واسطه عذری نتوانستید روزه بگیرید باید آن روزه‌ها را بعد از مرتفع شدن عذر قضا کنید، در این حالت کفاره ساقط است.

بنده نذر کردم که ۴۰ روز پشت سر هم روزه بگیرم اما سفری برای من پیش آمده که ناچار از انجام آن هستم. تکلیف روزه‌های بنده چه می‌شود؟
اگر برای آن وقت تعیین کرده است و ناچار شد به سفر برود، باید قضای آن مقداری را که سفر کرده به جا بیاورد ولی اگر وقت تعیین نکرده است، باید در موقع دیگری ۴۰ روز پی در پی روزه بگیرد.

کد خبر 296288